Diş çürüğü, dişte bir delik veya boşluk oluştuğunda oluşmasıdır. Diş çürüğü, her yaştan insanı ve hatta çok küçük çocukları etkileyebilen bir sorundur. Çocuklarda gelişme, beslenme, konuşma ve çene gelişimini etkileyebilir. Diş çürüğü aynı zamanda ağrı ve enfeksiyona neden olabilen bir hastalıktır. Çürük bir diş çok fazla ağrıya neden olabilir. Günümüzde neyse ki, birçok sebepten kaynaklanan çürük dişleri düzeltmek için pek çok seçenek mevcut.
Çürük Diş Nedir?
Diş çürüğü, diş minesinin, dişlerin sert, dış tabakasının tahrip olmasıdır. Bu durum çocuklar, gençler ve yetişkinler için sorun olabilir. Yapışkan bir bakteri olan plak, dişlerde sürekli olarak oluşur. Şeker içeren yiyecekler yendiğinde veya içildiğinde, plaktaki bakteriler diş minesine saldıran asitler üretir. Plakın yapışkanlığı bu asitleri dişlerle temas halinde tutar ve zamanla diş minesi parçalanabilir. Bu, çürüklerin oluşmaya başladığı zamandır.
Çürükler çocuklarda daha sık görülür, ancak yaşla birlikte meydana gelen değişiklikler, çürükleri yetişkinlerin de sorunu haline getirir. Diş etlerinin dişlerden uzağa çekilmesi, artan diş eti hastalığı ile birleştiğinde diş köklerini plağa maruz bırakabilir. Diş kökleri mineden daha yumuşak bir doku olan sement ile kaplıdır. Bu yapılar, çürümeye karşı hassastırlar.
Dolguların kenarlarında oluşan çürüme de yetişkinlerde yaygındır. Birçok yetişkin, büyürken florürün ve modern koruyucu diş bakımının faydalarından yoksun olduğu için, genellikle çok sayıda diş dolgusu yaptırırlar. Yıllar geçtikçe bu dolgular zayıflayabilir ve kırılma eğilimi gösterebilir veya kenarlardan sızıntı yapabilir. Bakteriler bu küçük boşluklarda birikerek asidin birikmesine neden olarak çürümeye yol açar. Diş dolguları hakkında detaylı bilgi almak isterseniz bağlantı üzerinden inceleyebilirsiniz
Diş Çürüğü Ağrısı Neden Olur?
Çürük diş ağrılarının en yaygın nedeni genellikle zayıf ağız hijyeni neden olur. Zayıf ağız hijyeni, dişte, zaman geçtikçe derinleşip büyüyebilen küçük bir delik oluşturabilir. Çürükler ayrıca, tükürüğün şekerli yiyeceklerle karışıp dişin derinlerinde fazla kaldığında da oluşabilir.
Çürükler ilk başta zar zor fark edilir, bu da onları erken teşhis etmeyi zorlaştırır. Daha sonra diş ağrısı olarak belirti verir. Çürükleri büyümeden önce yakalamak için temizlik ve diş hekimi kontrollerini düzenli olarak yapmak gerekir. Çürükler tedavi edilmezse dişi enfekte edebilir ve sonunda diş kaybına veya daha kötü sonuçlara yol açabilir.
Çürük Diş Belirtileri Nelerdir?
Diş çürüğü, zararlı asitlere uzun süre maruz kalma nedeniyle dişlerin tahrip olduğu bir süreçtir. Herkesin ağzında bakteri vardır. Bakteriler, şekerli veya nişastalı yiyecekleri hedef alır. Bu bakteriler, yiyecekleri sindirmek için dişlere zararlı asitler salar. Dişlerin arasına sıkışan bakteri, asit ve yemek artıklarıyla birleşerek dişlerin üzerinde plak adı verilen bir biyofilm tabakası oluşturur. Erken evrelerde yakalanırsa, uygun ağız hijyeni ile diş çürümesini önlemek oldukça kolaydır. Dikkat edilmesi gereken yaygın diş çürüğü semptomları şunlardır:
- Dişlerdeki Beyaz Lekeler: Diş çürüğünün en erken belirtilerinden biri, diş üzerindeki beyaz lekelerdir. Leke, plak asitlerinin dişin dış tabakasını parçalaması nedeniyle ortaya çıkar. Diş çürümesinin ilerlemesine izin verilirse, lekelerin rengi kahverengi veya siyah lekelere dönüşme ihtimali vardır.
- Dişlerdeki Delikler: Diş çürümesinin bir diğer belirtisi dişlerde delikler oluşmasıdır. Diş minesinin aşınması yüzeyde bir delik veya boşluk oluşturur. Dişleri fırçalarken veya diş ipi kullanılırken aynada bunu fark etmek mümkündür.
- Ağız kokusu: Kalıcı ağız kokusu, diş çürümesinin başka bir belirtisidir. Bir dişteki boşluğa sıkışmış çürüyen yiyeceklerden veya ağızda zararlı bakterilerin birikmesinden kaynaklanabilir.
- Diş ağrısı: Diş ağrıları veya ağız boşluğunda spontan ağrı, diş çürümesinin yaygın semptomlarından biridir. Ağrı, bir dişin diş çürümesinden kaynaklanan bir enfeksiyona sahip olabileceğinin bir işaretidir.
- Sıcak veya Soğuk Yiyeceklere Duyarlılık: Diş çürüğünün diğer bir yaygın belirtisi, sıcak ve soğuk bir şeyler yerken veya içerken hafif ila keskin bir ağrı hissetmektir. Diş çürüğü, dişlerin minesini veya koruyucu tabakasını aşındırır.
- Tatlılara Duyarlılık: Diş çürüğünün bir başka belirtisi de tatlı bir şey yedikten sonra hafif veya aşırı ağrı hissetmektir.
- Şişmiş Diş Etleri/Diş Apsesi: Dişlerde tedavi edilmeyen boşluklar büyür ve diş çürüğü dişin daha derin katmanlarına nüfuz eder. Diş çürüğü dişin özüne ulaşırsa, sinirlerin ve kan damarlarının bulunduğu yer burası olduğu için muhtemelen enfeksiyon kapar ve şişme/apse yapar.
- Diş Kaybı: Diş çürümesinin son aşaması ve semptomu diş kaybıdır. Bir diş apsesi dişi kökünden çıkarabilir. Bu durumda bazen bir diş hekimi enfeksiyonun ilerlemesini önlemek için enfekte bir dişi çekmeye karar verebilir.
Dişler Neden Çürür?
Diş çürümesinin genel olarak en önemli nedenleri şu şekildedir:
- Dengesiz Beslenme: Dengesiz beslenme, örneğin şeker ve nişasta bakımından zengin beslenme, diş çürümesinin önde gelen nedenlerinden biridir. Ağızda bulunan bakterilerin kendilerine ait bir tatlı dişleri vardır ve bu yiyeceklerde bulunan basit karbonhidratları mutlu bir şekilde yerler. Bu karbonhidratları aldıklarında, dişlerin koruyucu dış tabakasını yumuşatan, parçalayan ve diş çürümesine neden olan asitler üretirler.
- Zayıf Diş Hijyeni Alışkanlıkları: Tutarlı bir diş hijyeni rutini takip etmemek, diş çürümesinin önde gelen nedenlerinden biridir. Ve iş bu kötü alışkanlığa gelince, mesele olup olmadığı değil, ne zaman olduğudur. Yetersiz fırçalama ve diş ipi kullanımı, sık, iyice veya yeterince uzun fırçalamamak veya daha kötüsü, bunları sürekli ihmal etmek diş çürümesine yol açar. Bu işlemler yapılmadığında gıda parçacıkları, zararlı bakterilerin ve plağın dış yüzeyinde kalır. Dişin en dış tabakasında sürekli bir hasar kaynağı haline gelirler. Gıdalardan ve bakterilerden gelen asitlerle yumuşadıktan sonra tekrar sertleşmeyen bu güçlü koruyucu tabaka, sürekli olarak parçalanarak dişte daha büyük ve daha büyük bir boşluk oluşturur.
- Kuru ağız: Tükürük diş çürümesini önlemek de dahil olmak üzere ağız sağlığının korunmasında önemli bir role sahiptir. Tükürük, ağzı nemli tutar, yiyecek parçacıklarının parçalanmasına ve yıkanmasına yardımcı olur. Aynı zamanda dişleri hem plak hem de asitlere karşı güçlendirici ve koruyucu görevi görür. Yeterince su içmemek dehidrasyona ve dolayısıyla ağız kuruluğuna neden olur. Kafeinli ve alkollü içecekler özellikle dehidrasyona neden olur. Bu, alışkanlıkla tüketildiğinde ve rehidrasyon için yeterli su alımı ile dengelenmediğinde sorunlu hale gelir. Sigara içmek ve ağızdan nefes almak gibi alışkanlıklar da ağzı kurutur. Bazı tıbbi durumlar ve ilaçlar da ağız kuruluğuna neden olabilir. Bu durumlara dikkat etmek gerekir.
- Diş Hekimine Ziyaretleri Ertelemek: Diş hekimi ziyaretini ertelemek küçük bir onarmayı çok daha büyük, daha pahalı ve zaman alan bir işleme dönüştürebilir. Rutin bir temizlik sırasında, dişlerin yüzeyinde birikmiş olabilecek plak veya tartar temizlenir ve diş hekimi herhangi bir çürüme belirtisi olup olmadığını kontrol eder. Bu aynı zamanda diş ekibinin kişiye fırçalama rutininin etkinliği hakkında kişiye geri bildirimde bulunacağı zamandır. Gelecekte çürük oluşmasını önlemek için ağzın hangi bölgelerinin daha fazla dikkat gerektirdiğini söyleyebilirler. Çürüme her zaman hissedilmediğinden ve hatta kolayca görülmediğinden, erken teşhis için bu düzenli ziyaretlerin yapılması önemlidir.
Diş Çürüğü Teşhisi Nasıl Yapılır?
Diş çürüğü tedavisi her zaman doğru bir teşhisle başlar. Diş çürüğü ile ilişkili kalıcı olarak hasar görmüş mine, özellikle boşluk erken evrelerindeyken çıplak gözle görülemeyebilir, bu nedenle teşhis için deneyimli bir göz ve gelişmiş araçlar gerektirir. Diş ekibi bir çürüme belirledikten sonra, hasarlı mineyi çıkarmak ve dişi stabilize etmek için kişiye özel bir tedavi planı oluşturabilir.
İyi bir sonuç için diş çürüğünün doğru teşhisi ve zamanında tedavisi şarttır. Tedavi edilmeyen bir çürük, dişin içinde bir enfeksiyon olan diş apsesine yol açabilir. Diş apsesi çok daha acı vericidir ve daha kapsamlı bir tedavi gerektirir. Bir apse, kan dolaşımına giren bir enfeksiyon olan sepsis gibi hayatı tehdit eden komplikasyonları da tetikleyebilir.
Çürükler tipik olarak dişlerin sert koruyucu kaplaması olan diş minesinde başlar. Zamanla boşluklar, minenin hemen altında bulunan yoğun kemik dokusu olan dentine ilerleyebilir. Diş çürüğü, dişe hizmet eden sinirleri ve kan damarlarını içeren, pulpa olarak bilinen dişin en iç kısmına bile ulaşabilir.
Diş çürüğü teşhisi, diş hekimlerinin tek bir randevuda yapabileceği oldukça basit bir işlemdir. Düzenli diş kontrollerinde genellikle çürükler tespit edilir ve çoğu durumda, hastalar semptomları bile hissetmeden önce diş çürüğü belirtileri önlenebilir. Diş çürüğünü teşhis etmek için hastanın belirtileri değerlendirilir, dişleri incelenir ve bir çürükten şüphelenilirse röntgen çekilir. Daha sonra teşhiste toplanılan bilgilerle bir tedavi planı oluşturulur.
Çürük Diş Tedavisi Nasıl Yapılır?
Diş çürüğü tedavisi, diş çürüğünün ne kadar ilerlediğine bağlı olarak değişir. Evde diş çürüğü temizleme gibi teknikler halk arasında konuşulmasına karşın, diş çürüğünün tedavisi kliniklerde, hekimler tarafından yapılmalıdır. Çürük diş tedavisi için uygulama alternatifleri şu şekilde:
- Florür tedavileri: Diş çürümesinin erken aşamalarında, diş hekimi asitle savaşmaya ve diş minesini eski haline getirip korumaya yardımcı olması için florür tedavileri önerebilir.
- Çürüklerin doldurulması: Diş çürüğü dişte bir deliğe dönüşmüşse, diş hekiminin dişteki çürümüş dokuyu çıkarması ve yerine bir dolgu koyması gerekecektir.
- Diş kronları: Diş çürüğü bir boşluğun ötesine geçtiyse ve dişin içini etkiliyorsa, diş hekimi diş çürümesinden etkilenen tüm dokuları temizleyecek ve dişi kronla kaplayacaktır.
- Diş çekimi: Diş tamir edilemeyecek durumda ise, diş hekimi muhtemelen onu çekecektir. Daha sonra hastanın isteğine göre yapay bir diş yapilabilir.
Diş çürüğünün ağızda kalması grip gibi çeşitli enfeksiyon hastalıklarına neden olabilir.
Diş çürüğünün ortaya çıkmaması için, ağız hijyeni ve beslenme formuna dikkat edilmelidir. Dişlerin çürümesi durumunda ise, florür tedavisi ve dolgu işlemleri öne çıkan uygulamalardandır.
Çürük dişin çekilmemesi, şiddetli ağrılara neden olur. Bununla birlikte çeşitli sağlık sorunlarına da neden olabilir.
Çürük dişin neden olduğu hastalıklar arasında bademcik iltihabı, diyabet, romatizma ve sinüzit yer alabilir.